Κάτω από το βαρύ φάσμα της οικονομικής κρίσης το κεφάλαιο επιχειρεί να διαχειριστεί την όξυνση των κοινωνικών προβλημάτων, που είναι κατά πολύ μεγαλύτερα στις γυναίκες και στους νέους. Επιδιώκει πιο αργόσυρτους ρυθμούς επιδείνωσης της φτώχειας και της ανεργίας και τη δημιουργία όρων ενσωμάτωσης των εργαζομένων στις καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις, ώστε να μην κινδυνεύσει το σύστημα.

Σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στη Λισσαβόνα, πρέπει ως το 2010 να δημιουργηθούν συνθήκες ώστε να φτάσει η «απασχόληση» στην ΕΕ στο 70% του ικανού προς εργασία πληθυσμού, με ενδιάμεσο σταθμό ελέγχου το 2005, με στόχο το 67%. Με αυτή την αιτιολόγηση προωθείται η υιοθέτηση του μοντέλου της «ευλύγιστης εργασίας». Η Ελλάδα έχει γενικό ποσοστό απασχόλησης 57%. Στις γυναίκες ο στόχος είναι να αυξηθεί η «απασχολησιμότητά» τους στο 57% μέχρι το 2005 και στο 60% μέχρι το 2010.

Το 2001 δόθηκε στη δημοσιότητα το Γ΄ Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Γ΄ ΚΠΣ), το οποίο αποτελεί συνέχεια προηγούμενων διαρθρωτικών οικονομικών παρεμβάσεων του ευρωπαϊκού κεφαλαίου.

Στη χώρα μας, εν μέσω πανηγυρισμών, το Γ΄ ΚΠΣ παρουσιάστηκε ως ένα βασικό μέσο προώθησης της «ισότητας» των γυναικών, αφού μέρος των κονδυλίων του θα δοθούν για ενίσχυση των δράσεων υπέρ των γυναικών.

Η υλοποίησή του περνά μέσα από διάφορα προγράμματα δράσης. Οι δράσεις που αφορούν άμεσα τις γυναίκες υλοποιούνται κύρια μέσα από τους άξονες «Αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού» και «Ανταγωνιστικότητα», οι οποίοι απορροφούν το 8,74% και 11,86% των κοινοτικών πόρων αντίστοιχα, όμως η διάθεση του συνόλου των πόρων του Γ΄ ΚΠΣ σχετίζεται άμεσα με τη κατάσταση των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων λόγω των επιπτώσεων που θα έχει αυτό στη ζωή τους.

Το βασικότερο πρόγραμμα που απευθύνεται στις γυναίκες είναι η κοινοτική δράση EGUAL, που στοχεύει στη «διευκόλυνση» της πρόσβασης στην αγορά εργασίας όσων έχουν δυσκολίες, στην καταπολέμηση του ρατσισμού, στην προώθηση της δια βίου μάθησης και στην ενθάρρυνση πρόσληψης όσων πλήττονται από διακρίσεις λόγω φύλου και φυλής. Οι ομάδες που κυρίως θα επωφεληθούν του προγράμματος είναι οι νέοι, οι γυναίκες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες κλπ.

Στο Γ΄ ΚΠΣ ως αιτία για την άνιση θέση των γυναικών στην ελληνική κοινωνία έναντι των ανδρών και γενικά για τα προβλήματα που βιώνουν θεωρείται η καθυστερημένη ιστορικά ανάπτυξη του καπιταλισμού στην Ελλάδα και κατά συνέπεια στην πιο ισχυρή επιβίωση αντιδραστικών απόψεων για το γυναικείο φύλο. Τη σφραγίδα της σε αυτή την εκτίμηση βάζει η αστική - φεμινιστική αντίληψη που περιορίζει τις αιτίες του γυναικείου προβλήματος σήμερα στο ιδεολογικό εποικοδόμημα της κοινωνίας. «Οι αντιδραστικές κοινωνικές αντιλήψεις και τα κατάλοιπα του παραδοσιακού ρόλου των γυναικών που λόγω της πιο αργής ανάπτυξης του καπιταλισμού στη χώρα μας, δεν είχαν επαρκή χρονικά περιθώρια για να αμβλυνθούν και να μπορεί η γυναίκα να συμμετέχει πιο ενεργά στην παραγωγή και την κοινωνία» (σελ. 30, 146).

Η ανισόμετρη οικονομική ανάπτυξη του καπιταλισμού, τόσο διεθνώς όσο και στα πλαίσια της ΕΕ, αντικειμενικά ώθησε και στις ανισόμετρες κατακτήσεις των γυναικών. Αποσιωπάται όμως συνειδητά ότι και στις πιο αναπτυγμένες χώρες οι γυναίκες συμμετέχουν με μεγαλύτερο ποσοστό στη στρατιά των ανέργων και αυτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας (που βέβαια το καθορίζουν οι υπηρεσίες σύμφωνα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου), είναι τα μαζικότερα θύματα στο εφεδρικό και ελαστικό εργατικό δυναμικό, ενώ η κατάστασή τους επιδεινώνεται όλο και πιο πολύ εξαιτίας των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, οι οποίες αφαιρούν το όποιο καλύτερο πλαίσιο κοινωνικών κατακτήσεων είχαν αποσπάσει από το κεφάλαιο, σε σχέση με λιγότερο αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες.

Η ΕΕ έχει ταξική ιδεολογική αφετηρία όταν θέτει ως αιτία των κοινωνικών προβλημάτων των γυναικών την ανισότητα ευκαιριών μεταξύ ανδρών - γυναικών, η οποία οφείλεται στις αντιδραστικές κοινωνικές αντιλήψεις που ωθούν και στις φυλετικές διακρίσεις και πρακτικές. Αποδέχεται την ταξική εκμετάλλευση ως κάτι το αδιαμφισβήτητο και συζητά για τα άνισα αποτελέσματα της πολιτικής που ασκείται στα πλαίσια του εκμεταλλευτικού κοινωνικού συστήματος (π.χ. το ότι οι γυναίκες είναι περισσότερο άνεργες έναντι των ανδρών). Η ισότητα που επαγγέλλεται η ΕΕ είναι η «ισότητα» απέναντι στην εκμετάλλευση, την οποία με τα μέτρα της αυξάνει στο έπακρο για άνδρες και γυναίκες.

Για την ΕΕ η αιτία της ανεργίας, της υποαπασχόλησης, της φτώχειας των γυναικών δεν είναι η καπιταλιστική ιδιοκτησία στις επιχειρήσεις, αλλά το χαμηλότερο ποσοστό ειδίκευσης των γυναικών, οι λιγότερες δυνατότητες εξαιτίας της επιφόρτισης με οικογενειακές ευθύνες.

Για την ΕΕ το πρόβλημα δεν είναι ότι η λαϊκή οικογένεια αναγκαστικά φορτώνεται με ένα σύνολο ευθυνών για τη συντήρηση και αναπαραγωγή της, αλλά το ότι η γυναίκα αναγκάζεται σε μεγαλύτερο βαθμό να φορτώνεται αυτές τις ευθύνες. Και σε αυτό δεν ευθύνεται ο καπιταλισμός που εμπορευματοποιεί την πρόνοια, την υγεία, την παιδεία, αλλά η έλλειψη «δομών στήριξης» της οικογένειας στα πλαίσια της οικονομίας της καπιταλιστικής αγοράς και οι αντιδραστικές αντιλήψεις για το ρόλο των δύο φύλων.

Ετσι -σύμφωνα με την αντίληψη της ΕΕ- τα κοινωνικά προβλήματα των γυναικών θα επιλύονται στο βαθμό που προωθείται η αρχή της «ισότητας» ευκαιριών μεταξύ ανδρών - γυναικών. Αυτή μπορεί να «επιτευχθεί» με τη δημιουργία θεσμικών κινήτρων και δομών που να οδηγούν στην εξίσωση «ευκαιριών» μεταξύ των δύο φύλων. Π.χ. ποσοστώσεις στις προσλήψεις ή στην εκλογή στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, άρση της 5ετούς διαφοράς συνταξιοδότησης των γυναικών και εξίσωσή τους με τα όρια των αντρών, διάθεση του 11,8% των πόρων του Γ΄ ΚΠΣ σε δράσεις ειδικά για τις γυναίκες και γενικότερα ευνοϊκότερη ποσόστωση στη συμμετοχή γυναικών σε διάφορα προγράμματα.

Γι’ αυτό και οι βασικοί άξονες προώθησης της «ισότητας» ανδρών-γυναικών στα ΕΣΔΑ (Εθνικά Σχέδια Δράσης για την Απασχόληση) είναι η κατάρτιση, η θέσπιση ενισχυτικών μέτρων για προσλήψεις γυναικών, η δημιουργία δομών που θα την απαλλάσσουν υποτίθεται από τη φύλαξη παιδιών και ατόμων που χρειάζονται φροντίδα, η προώθηση δράσεων για την άρση των αντιδραστικών προτύπων σε επίπεδο αντιλήψεων.

Για την επιτάχυνση και γενίκευση αυτών των μέτρων προτείνεται η «ενσωμάτωση (mainstreaming) της διάστασης του φύλου» στο σύνολο της πολιτικής της ΕΕ. Αυτή η λεγόμενη «εξισορρόπηση» ευκαιριών στην εκμεταλλευτική κοινωνία, είναι η απάντηση του καπιταλισμού στην ανισότιμη θέση των γυναικών.

Η διαχείριση των κοινωνικών προβλημάτων από την ΕΕ και οι σχετικές χρηματοδοτήσεις του Γ΄ ΚΠΣ γίνονται με όρους ταξικής εκμετάλλευσης και ενσωμάτωσης στο σύστημα, γι’ αυτό καταλήγουν στη χειροτέρευση της θέσης των γυναικών της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων.

1. Επιχορηγούνται προγράμματα ταχύρυθμης εκπαίδευσης, κατάρτισης, δια βίου εκπαίδευσης με στόχο τη δημιουργία μισοκαταρτισμένων - πολυειδικευμένων απασχολούμενων, που θα ανταποκρίνονται στην ασταθή και μεταβαλλόμενη απασχόληση, την εργασιακή περιπλάνηση από επάγγελμα σε επάγγελμα.

- Περιφερειακό επιχειρησιακό πρόγραμμα κατάρτισης ξεκινώντας το 2003. Αφορά 900 προγράμματα και 20.000 καταρτιζόμενους. Οι άνεργοι θα επιχορηγούνται με 3,52 ευρώ.

- Κατάρτιση 23.000 ανέργων μέσω Κέντρων Επαγγελματικής Απασχόλησης

- Κατάρτιση 20.000 ανέργων αλλά και εργαζομένων στις νέες τεχνολογίες (κοινωνία της πληροφορικής).

- Κατάρτιση 11.000 ελεύθερων επαγγελματιών.

- Κατάρτιση 3.000 ανέργων στα μεγάλα τεχνικά έργα.

Τα σεμινάρια αυτά δε λύνουν το πρόβλημα της επαγγελματικής ειδίκευσης των γυναικών και πολύ περισσότερο δεν τους εξασφαλίζουν δουλιά. Τα κονδύλια που δόθηκαν για την επαγγελματική κατάρτιση γυναικών τόσο στο Α΄ ΚΠΣ, όσο και στο Β΄ ΚΠΣ (τα οποία παρακολούθησαν 174.859 γυναίκες), δε στάθηκαν ικανά να τους εξασφαλίσουν σταθερή δουλιά.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι, αν και έχει ανέβει το μορφωτικό επίπεδο των γυναικών, τα αρνητικά νούμερα της ανεργίας και της χαμηλής επαγγελματικής εξέλιξής τους δεν ανατράπηκαν. Αντίθετα διατηρούνται ακόμα και στο επίπεδο της πανεπιστημιακής μόρφωσης.

Τα σεμινάρια αυτά είναι το συμπλήρωμα της υποβάθμισης της γενικής μόρφωσης και τεχνικής εκπαίδευσης. Είναι μια αλεστική μηχανή για τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων που θα τις εισάγει μαζικά σε κατάσταση μισο-εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού μιας χρήσης. Λειτουργεί σαν μια οικονομική ανάσα, μια ψευτοεπιβίωση για ορισμένο διάστημα από την ανεργία, τη φτώχεια.

Η εκπαίδευση - μόρφωση των γυναικών μπορεί να εξασφαλιστεί ως κοινωνικό αγαθό για όλες μόνο στα πλαίσια ενός δημόσιου και δωρεάν συστήματος παιδείας.

2. Επιχορηγούνται οι εργοδότες με λεφτά των εργαζομένων για να εξασφαλίζουν φτηνό, ελαστικό εργατικό δυναμικό, ενισχύοντας τη μερική απασχόληση.

- Επιχειρησιακό Πρόγραμμα απασχόλησης - κατάρτισης με φορέα υλοποίησης τον ΟΑΕΔ. Στοχεύει να προσθέσει 5.000 θέσεις εργασίας.

Επιχορηγεί τους εργοδότες για 12 μήνες με 14,7 ευρώ ημερησίως για θέσεις πλήρους απασχόλησης και με 7,35 ευρώ για θέσεις μερικής απασχόλησης.

Στις γυναίκες παρατείνει την επιχορήγηση κατά 6 μήνες ως στάδιο απόκτησης εργασιακής εμπειρίας (πρόγραμμα STAGE).

- Πρόγραμμα επιδότησης εντός του 2003 από τον ΟΑΕΔ, 25.000 ανέργων. Συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος 132.687.500 ευρώ. Ποσό επιχορήγησης για κάθε θέση είναι 14,70 ευρώ. Η διάρκεια επιχορήγησης είναι 12 μήνες και μετά τη λήξη της επιχορήγησης η επιχείρηση θα πρέπει να κρατήσει το προσωπικό της τουλάχιστον για 6 μήνες.

- Προγράμματα επιδοτούμενης κατάρτισης και 16μηνης απασχόλησης 5.000 ανέργων γυναικών.

- Επιχορήγηση 5.000 ανέργων ηλικίας 18-30 ετών για 12μηνη απασχόληση.

- Επιδότηση 17.500 ανέργων από ΟΑΕΔ για απασχόληση.

- Τετραετής επιχορήγηση με 17.500 ευρώ για απασχόληση 700 ατόμων ειδικών κατηγοριών.

Για τις γυναίκες προωθούνται ενισχυμένα κίνητρα συμμετοχής και κυρίως σε προγράμματα για θέσεις μερικής απασχόλησης, π.χ. αυξημένη κατά 7,5% αμοιβή για μερική απασχόληση από 1-3 ώρες ημερησίως, έναντι του συμβατικού ωρομισθίου. Επιδότηση μακροχρόνια ανέργων με μηνιαίο επίδομα ύψους 30.000 δρχ. επί ένα χρόνο εφόσον προσληφθούν σε θέσεις μερικής απασχόλησης (ΕΣΔΑ 2001).

Τα προγράμματα αυτά όχι μόνο δε διασφαλίζουν δουλιά για όλους και όλες αλλά υπονομεύουν τη σταθερή απασχόληση, αφού 6 μήνες μετά τη λήξη του προγράμματος ο εργοδότης μπορεί να απολύσει τον εργαζόμενο. Ωθείται να «ανακυκλώνει» συνεχώς το εργατικό δυναμικό του τσεπώνοντας κονδύλια. Είναι μια προσπάθεια διαχείρισης της ανεργίας, με εισαγωγή της ανεργίας εκ περιτροπής για όλους, μια πλασματική μείωσή της, εφόσον δε θεωρούνται άνεργοι όσοι απασχολούνται 1-3 ώρες ημερησίως ή λίγες ώρες εβδομαδιαίως. Είναι προγράμματα επιτάχυνσης της μετατροπής μεγάλου μέρους του γυναικείου εργατικού δυναμικού, σε «απασχολήσιμο», φτηνό και ελαστικό υλικό για τις επιχειρήσεις, για να «καλυφθεί» και ο στόχος της Λισσαβόνας.

Αποκαλυπτική είναι η θέση που διατυπώνεται στο ΕΣΔΑ 2001: «Λυδία λίθο των πολιτικών που θα ευνοούν ουσιαστικά… τη συμφιλίωση οικογένειας - εργασίας, θ’ αποτελέσει η μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης, προς την κατεύθυνση της άρσης των αντικινήτρων για τη μετάβαση σε διαφορετικά καθεστώτα απασχόλησης στη διάρκεια του επαγγελματικού βίου».

Χρησιμοποιούν το επιχείρημα ότι οι «ελαστικές» μορφές απασχόλησης στις γυναίκες, και γενικότερα, μπορούν να μην αποβούν αρνητικές, αφού θα διασφαλιστούν τα εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα όπως στη σταθερή απασχόληση. Ετσι στο Γ΄ ΚΠΣ αναφέρεται (σελ. 104) «προκειμένου να αντιμετωπιστούν ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει για τις γυναίκες η μεγαλύτερη ευελιξία της οργάνωσης εργασίας, εξετάζεται η ενσωμάτωση στο θεσμικό πλαίσιο των απαραίτητων ρυθμίσεων ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι γυναίκες μπορούν να επωφεληθούν από τις ελαστικές μορφές οργάνωσης εργασίας, χωρίς τη μείωση της ασφάλειας της εργασίας».

Η ανεργία και η έλλειψη σταθερότητας στον εργάσιμο χρόνο, σε συνδυασμό με την ανατροπή του δημόσιου χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης, οδηγούν στην περικοπή - ελαχιστοποίηση των εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων. Ολο και πιο πολλές γυναίκες ωθούνται στα όρια της εξαθλίωσης, ενισχύονται οι διάφορες μορφές της ιδιωτικής ασφάλισης και οι περισσότερες γυναίκες δε θα φτάσουν ούτε την κατώτερη σύνταξη.

Η εξάπλωση των ευέλικτων μορφών εργασίας σε μεγαλύτερο μέρος του γυναικείου εργατικού δυναμικού, με το πρόσχημα της διεύρυνσης της ένταξής του στην αγορά εργασίας, δεν είναι μέτρο που προωθεί την ισότητα ευκαιριών στην εργασία, είναι μέτρο που επιχειρεί την «εξίσωση» της εξαθλίωσης και στα δύο φύλα. Τα προγράμματα αυτά δεν είναι μέτρα ελάττωσης της ανεργίας, της φτώχειας των γυναικών, αλλά μέτρα διάχυσής της σε όλο και πιο πολλές γυναίκες, σε όλο και περισσότερα λαϊκά νοικοκυριά, χειροτερεύοντας την κατάσταση των εργαζομένων συνολικά.

Γενικότερα πρόκειται για μια σχεδιασμένη παρέμβαση ώστε να ενταθεί η εκμετάλλευση με μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, να αμβλυνθούν οι συνέπειες της κρίσης για το κεφάλαιο. Στην ουσία είναι μια μορφή διαχείρισης της καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων.

3. Επιχορηγούνται οι άνεργοι για δημιουργία επιχείρησης σε μια σκληρή και ανταγωνιστική αγορά, ρισκάροντας τις οικονομίες μιας ζωής, σαν εναλλακτική μορφή «απασχόλησης»- επιβίωσης.

Γ΄ ΚΠΣ: Κοινοτική πρωτοβουλία LEADER.

Δράση 2: Μικρές επιχειρήσεις του αγροτικού και λοιπών τομέων της οικονομίας.

Επιχορηγούνται επιχειρήσεις:

- Οικοτεχνίας, χειροτεχνίας και ειδών παραδοσιακής τέχνης.

- Κοινωνικής εξυπηρέτησης (παιδικοί σταθμοί, κλπ.).

- Παροχής υπηρεσιών για την υποστήριξη της κοινωνικής οικονομίας.

Το πρόγραμμα θα εφαρμοστεί σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές με συνολικό προϋπολογισμό 392 εκατ. ευρώ.

Οι παραγωγικές επενδύσεις θα επιχορηγηθούν από 50% έως 60% του κόστους του έργου, ανάλογα την περιοχή.

Γ΄ ΚΠΣ: Επιχειρησιακό πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα.

- Κεφάλαια για νέες εταιρίες - γυναικεία επιχειρηματικότητα.

Επιχορηγείται η σύσταση νέων εταιριών σε ποσοστό έως και 50%. Το κόστος της επένδυσης πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 30.000-150.000 ευρώ όταν πρόκειται να δημιουργηθεί μεταποιητική επιχείρηση. Για τους κλάδους του τουρισμού, του εμπορίου και γενικότερα των υπηρεσιών, η επένδυση πρέπει να είναι μεταξύ 30.000 - 90.000 ευρώ.

Ποιοι τομείς ενισχύονται:

Μεταποίηση, λιανικό εμπόριο, χειροτεχνικά προϊόντα, ταξιδιωτικά γραφεία, ταχυμεταφορές, διαφήμιση, ιδιωτικές καλλιτεχνικές σχολές, δημιουργία και εκμετάλλευση αθλητικών εγκαταστάσεων (εξαιρούνται τα γυμναστήρια), στεγνοκαθαριστήρια κλπ.

- Πρόγραμμα ενίσχυσης 10.000 ανέργων εντός του 2003 από τον ΟΑΕΔ, για τη δημιουργία δικής τους επιχείρησης. Ποσό επιχορήγησης 7.400 ευρώ και από αυτά θα προκαταβάλλονται μόνο 3.000 ευρώ και τα υπόλοιπα σε δόσεις.

Οι επιχορηγήσεις που δίνονται σε αυτά τα προγράμματα, κατευθύνονται σε τομείς που δεν ενδιαφέρεται να επενδύσει το μεγάλο κεφάλαιο λόγω της χαμηλής κερδοφορίας.

Τα προγράμματα που σχετίζονται με τον τουρισμό -ειδικά τον αγροτοτουρισμό- στοχεύουν στην «ομαλή», χωρίς μεγάλους κοινωνικούς κραδασμούς, απομάκρυνση αγροτών από την αγροτική οικονομία και στη συγκέντρωση της γεωργικής - κτηνοτροφικής παραγωγής σε λίγα χέρια, που αποτελεί βασικό στόχο της ΕΕ.

Η εμπειρία των αγροτοτουριστικών συνεταιρισμών γυναικών έδειξε ότι πρόκειται για πολύ μικρές παραγωγικές μονάδες, που δεν μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά κάτω από το σκληρό ανταγωνισμό των μονοπωλίων. Οι ελάχιστοι που έχουν επιβιώσει, φυτοζωούν, λειτουργώντας σαν μια μικρή οικονομική ενίσχυση στο αγροτικό νοικοκυριό. Γενικά οι επιδοτήσεις αυτές είναι το δέλεαρ της «ανοχής», η διαχείριση για ένα χρονικό διάστημα της φτώχειας και της ανεργίας που προκύπτουν από την καταστροφή των φτωχών αγροτικών νοικοκυριών.

Για να μπορεί η αγροτική παραγωγή να αναπτυχθεί προς όφελος του μικρομεσαίου αγρότη και των καταναλωτών από τις λαϊκές δυνάμεις, πρέπει να στηριχτεί στον παραγωγικό συνεταιρισμό και όχι στην πολυδιάσπαση μεμονωμένων, μικρών, θνησιγενών συνεταιριστικών επιχειρήσεων τέτιου χαρακτήρα που ψευτοσυμπληρώνουν το αγροτικό εισόδημα. Ο συνεταιρισμός μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος των παραγωγών του αγροτικού πλούτου, μόνο αν λειτουργήσει σαν μια μορφή συγκέντρωσης της παραγωγής δίπλα στον κοινωνικοποιημένο τομέα που θα περιλαμβάνει τα βασικά και συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής. Μόνο έτσι μπορεί να απαλλαγεί από τον εναγκαλισμό των μονοπωλίων. Ετσι ο μικρός παραγωγός μέσα από τη συνεταιριστική του οργάνωση δε θα έχει το φόβο να πουλάει με εξευτελιστικές τιμές και ν’ αγοράζει ακριβά τα αγαθά και τις υπηρεσίες που του χρειάζονται.

4. Επιχορηγείται - ενισχύεται η εμπορευματοποίηση, ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών πρόνοιας, υγείας, στο όνομα της προώθησης της ισότητας και της κάλυψης των σύγχρονων αναγκών της λαϊκής οικογένειας.

Γ΄ ΚΠΣ: Κοινοτική πρωτοβουλία LEADER.

Οπως αναφέρεται και στο σημείο 3 ενισχύει τη δημιουργία και λειτουργία παιδικών σταθμών και μονάδων φροντίδας ηλικιωμένων.

Ενισχύεται η δημιουργία και λειτουργία δομών εξυπηρέτησης παιδιών, και ατόμων που χρειάζονται βοήθεια σε συνεργασία με φορείς της ΤΑ.

Με βάση αυτά τα προγράμματα, σύμφωνα με στοιχεία του ΕΣΔΑ 2001, μέχρι σήμερα λειτουργούν:

- 184 Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών.

- 191 Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας (Βοήθεια στο σπίτι) και έχουν διατεθεί 1000 συσκευές τηλε-ειδοποίησης σε ηλικιωμένα άτομα.

- 28 πιλοτικά ολοήμερα σχολεία.

- 2.521 τμήματα δημοτικών σχολείων και 1.323 τμήματα νηπιαγωγείων που λειτουργούν με διευρυμένο ωράριο.

- 1.386 παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί, η πλειονότητα των οποίων υπάγεται στους ΟΤΑ.

Στη διετία 2002-2003 προβλέπεται να ιδρυθούν μέσα από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα 652 νέες δομές φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων, συγκεκριμένα:

- 162 βρεφονηπιακοί - παιδικοί σταθμοί και Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών.

- 30 Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με αναπηρίες.

- 381 νέες μονάδες «Βοήθεια στο σπίτι».

- 79 Κέντρα ημερήσιας φροντίδας ηλικιωμένων.

- 300 τμήματα ολοήμερου νηπιαγωγείου.

- 100 πιλοτικά ολοήμερα σχολεία.

Η επιδότηση των προγραμμάτων γίνεται για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Για τη συνέχιση λήψης υπηρεσιών μετά τη λήξη των επιδοτήσεων θα πρέπει να πληρώνει ο χρήστης - δηλαδή ο εργαζόμενος, η λαϊκή οικογένεια. Είναι προφανές ότι δεν απαντούν στις ανάγκες των γυναικών και της λαϊκής οικογένειας, γιατί δε λειτουργούν ως δημόσιες δομές παροχής κοινωνικών αγαθών, δωρεάν και υψηλών προδιαγραφών και δε συνιστούν ένα ευρύ φάσμα δημοσίων υποδομών στήριξης που να καλύπτει όλες τις κοινωνικές ανάγκες για όλους και όλες.

Δεν μπορεί λοιπόν να γίνεται λόγος για τις δυσκολίες που δημιουργούν στην εργαζόμενη η μητρότητα οι ευθύνες στην οικογένεια από τη μια, και από την άλλη να παίρνονται μέτρα συρρίκνωσης, ιδιωτικοποίησης των δημοσίων και δωρεάν κοινωνικών παροχών ή να προτείνεται σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος, που μετατρέπει το κοινωνικό λειτούργημα της μητρότητας, σε ασθένεια.

Οι παιδικοί σταθμοί, τα ολοήμερα σχολεία και διάφορες τέτιες δομές «πρόνοιας» που χρηματοδοτούνται και λειτουργούν στα πλαίσια των ΟΤΑ, δεν είναι δωρεάν. Δεν μπορεί στον 21ο αιώνα οι ανάγκες της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, και μάλιστα των ατόμων με ιδιαίτερες ανάγκες, να καλύπτονται με επισκέψεις στα σπίτια (π.χ. Πρόγραμμα Βοήθειας στο σπίτι), τη φιλανθρωπία, υποκαθιστώντας τη δημόσια δομή περίθαλψης. Οι εργαζόμενοι που παράγουν ή έχουν παράγει όλον τον κοινωνικό πλούτο, ενώ θα μπορούσαν να ζουν δημιουργικά και με αξιοπρέπεια, καταντούν έγκλειστοι στα σπίτια τους, αφήνονται ουσιαστικά στη φροντίδα της οικογένειας. Ειδικά αυτό το πρόγραμμα (Πρόγραμμα Βοήθειας στο σπίτι), το οποίο μάλιστα εγκαινίασε ο πρωθυπουργός της χώρας, είναι εικόνα κοινωνικής ντροπής και δείχνει τι κοινωνία είναι ο καπιταλισμός!

Τα πολυδιαφημιζόμενα προγράμματα ολοήμερου σχολείου ή τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης παιδιών και ηλικιωμένων είναι προγράμματα parking -εγκλεισμού - αποθήκευσης ανθρώπων για ορισμένες ώρες προκειμένου να διευκολυνθεί η ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις. Τα παιδιά, οι αυριανοί παραγωγοί - εργάτες του κοινωνικού πλούτου, δεν είναι άχυρα για να στοιβάζονται ούτε γρανάζια για να λαδώνονται τόσο, όσο θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες ξεζουμίσματος της καπιταλιστικής μηχανής. Αυτή είναι η καπιταλιστική πρόταση στην υπαρκτή ανάγκη φροντίδας και αναπαραγωγής των μελών της οικογένειας. Ομως δεν είναι η απάντηση και δεν έχει καμιά σχέση με την εκπαιδευτική και πολιτιστική αγωγή που έχουν ανάγκη τα παιδιά και τα μέλη της εργατικής οικογένειας!

Με το «δέλεαρ» της αύξησης της γυναικείας απασχόλησης και της προώθησης της ισότητας ανδρών-γυναικών, επιχορηγούν τη δημιουργία επιχειρήσεων διαχείρισης των λαϊκών προβλημάτων στα πλαίσια της λεγόμενης «κοινωνικής οικονομίας», η οποία θα λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, δίπλα στον ιδιωτικό τομέα - με σχετικά μικρότερο οικονομικό κόστος, όπου δεν ενδιαφέρεται να επενδύσει το μεγάλο κεφάλαιο.

Το σύνολο των προγραμμάτων ενισχύει τη συρρίκνωση, ιδιωτικοποίηση των δημόσιων και δωρεάν κοινωνικών παροχών πρωτοβάθμιας περίθαλψης και υγείας. Διευκολύνουν την απαλλαγή ουσιαστικά του κράτους από την ευθύνη για τη χορήγηση κοινωνικών υπηρεσιών, όπως αυτή αποτυπώθηκε στη Διάσκεψη Υπουργών Κοινωνικής Πολιτικής του ΟΟΣΑ (Ιούνης 1998), όπου εξαγγέλλεται το «κράτος που ρυθμίζει το κοινωνικό περιβάλλον αντί του κράτους που χορηγεί κοινωνικές παροχές». Οδηγούν στην εξατομίκευση της ευθύνης για την αναπαραγωγή και συντήρηση της εργατικής δύναμης, με τη λογική ότι το κράτος δημιουργεί ένα πλαίσιο δομών για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών, άρα από εκεί και πέρα είναι προσωπική ευθύνη του καθένα η ικανότητα χρήσης αυτών των υπηρεσιών.

Η εμπορευματοποίηση γενικά των υπηρεσιών στην πρόνοια και την υγεία και η «παροχή κοινωνικών υπηρεσιών» από την ΤΑ, από συνεταιρισμένους επιχειρηματίες ή «εθελοντές», όχι μόνο δεν απαλλάσσει τις γυναίκες από τα φορτία της φροντίδας της οικογένειας, αλλά οδηγεί στην υποβάθμιση των παρεχόμενων κοινωνικών υπηρεσιών, στη χειροτέρευση της κατάστασης της λαϊκής οικογένειας και ιδιαίτερα των γυναικών. Και αυτό γιατί από τη μια η λαϊκή οικογένεια θα αγοράζει τόση ποσότητα και τέτια ποιότητα υπηρεσιών, όση αντέχει οικονομικά. Ετσι θ’ αναγκάζεται να στρέφεται είτε σε αυτές τις δομές παροχών εξαθλίωσης είτε οι γυναίκες να επιφορτίζονται με τη φροντίδα των μελών της οικογένειας. Από την άλλη οι ίδιες οι επιχειρήσεις, στα πλαίσια της «κοινωνικής οικονομίας» προκειμένου ν’ αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό, θα επιδιώκουν να φτηνύνουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες. Αυτό θα γίνεται μέσα από την υποβάθμιση της ποιότητάς τους και τη χρήση φτηνής ανειδίκευτης εργατικής δύναμης (π.χ. αντί για βρεφοκόμους ή νηπιαγωγούς, θα έχουν εργαζόμενους «φύλαξης παιδιών»).

Τα προγράμματα που προωθούν τη λεγόμενη «κοινωνική οικονομία» προβλέπουν επίσης μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής των γυναικών, αλλά υπονομεύουν την πλήρη και σταθερή εργασία. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του υφυπουργού Εργασίας κ. Τζιόλα, ότι μια από τις σημαντικότερες αλλαγές που προωθεί η «κοινωνική οικονομία» είναι «οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης … όπως είναι η μερική απασχόληση ή η εθελοντική απασχόληση … αφού κυριαρχεί εδώ ο κοινωνικός προσανατολισμός»[1].

Οι τομείς πρόνοιας και υγείας είναι καθοριστικοί για την υποβοήθηση της κοινωνικής συμμετοχής των γυναικών, ιδιαίτερα στην εργασία. Το επίπεδο των παροχών αυτών των τομέων είναι δείκτης της κατάστασης της εργατικής τάξης και των λαϊκών στρωμάτων ευρύτερα.

Πέρα από τους άξονες που προαναφέρθηκαν, η χρηματοδότηση που δίνει το Γ΄ ΚΠΣ στον τομέα της πρόνοιας και της υγείας περιορίζεται ουσιαστικά σε μια ορισμένη ενίσχυση της υποδομής των δημόσιων νοσοκομείων, χωρίς να επεκτείνεται στο μεγάλο πρόβλημα της έλλειψης κλινών. Δεν επεκτείνεται στην αναγκαία στελέχωση του ΕΣΥ. Δεν καλύπτει τομείς πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας φροντίδας (πρόληψη, διάγνωση, κλπ.) αφήνοντας έτσι τμήματά τους για την κερδοφόρα ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα. Δεν εξασφαλίζει υπηρεσίες υγιεινής και ασφάλειας στους τόπους δουλιάς, προστασία από επαγγελματικές ασθένειες, ανάπτυξη της σχολικής υγιεινής. Δε σχετίζεται με την προαγωγή της υγείας από κρατικές δομές υγείας, ποιοτικά και ποσοτικά αναβαθμισμένες σε όλα τα επίπεδα, που θα παρέχουν υπηρεσίες δωρεάν και ισότιμα σε όλους.

Συμπερασματικά, τα κονδύλια του Γ΄ ΚΠΣ χρηματοδοτούν πολιτικές που όχι μόνο δε λύνουν τα προβλήματα των γυναικών, αλλά τα οξύνουν παραπέρα αφού εντείνουν την καπιταλιστική εκμετάλλευση.

Η αρχή της «ισότητας» μετατρέπεται σε εργαλείο άρνησης - ανατροπής των συλλογικών δικαιωμάτων - κατακτήσεων των γυναικών. Η αστική προπαγάνδα ότι τα κονδύλια αυτά και τα προγράμματα που χρηματοδοτούν θα αντιμετωπίσουν τα προβλήματα της ανεργίας, της φτώχειας κλπ. είναι καθαρή απάτη.

Η ικανοποίηση των σύγχρονων κοινωνικών αναγκών, η διασφάλιση μόρφωσης, δουλιάς για όλους και όλες μπορεί να υπάρξει μόνο σε μια οικονομία που τα βασικά μέσα παραγωγής είναι κοινωνική ιδιοκτησία, με κεντρικό σχεδιασμό και έλεγχο. Η πάλη των γυναικών για τα προβλήματά τους συνδέεται αντικειμενικά με την πάλη συνολικά της εργατικής τάξης ενάντια στα μονοπώλια, τον ιμπεριαλισμό, για την ανατροπή αυτής της πολιτικής σε επίπεδο εξουσίας, για τη λαϊκή εξουσία και την εφαρμογή της λαϊκής οικονομίας. Αυτός είναι ο δρόμος για την ισοτιμία και τη χειραφέτηση των γυναικών και όλων των μελών της κοινωνίας από κάθε μορφή εκμετάλλευσης και καταπίεσης.